Co to jest system MRP i MRP II? Rozwiązania wspomagające planowanie zasobów w przedsiębiorstwie produkcyjnym
Optymalne planowanie zasobów jest ważne dla utrzymania opłacalności realizowanego zlecenia. Szczególnie widoczne jest to w przypadku wyrobów złożonych i występujących w wielu różnych wariantach lub realizowanych na indywidualne zlecenie. W pierwszym przypadku mamy do czynienia z dużą ilością, różnego rodzaju surowców dostarczanych na każdym kolejnym etapie procesu wytwarzania. W drugim rodzaj i ilość surowców jest inna dla każdego, nowego zlecenia, co wiąże się z ciągłym planowaniem szczegółów produkcji. Przykładem może być również długi cykl produkcji, zwłaszcza jeśli wykonywany jest z przerwami. Wówczas konieczne jest ścisłe monitorowanie zaawansowania produkcji pod kątem wykonanych półproduktów i wykorzystanych materiałów pobranych z magazynu. Termin zamówienia surowców wymaganych na poszczególnych etapach musi być tak ustalony, aby dostawy dotarły zgodnie z zaplanowanym cyklem produkcyjnym, ale bez zalegania na magazynie przez dłuższy czas. Do tego wszystkiego dochodzi odpowiednie wykorzystanie infrastruktury produkcyjnej w planowanym procesie wytwarzania wyrobów.
Planowanie zasobów i zdolności produkcyjnych
W optymalnym zarządzaniu zapasami, zapobiegającym dodatkowym kosztom i zapewniającym rentowność produkcji, pomagają systemy
Material Requirements Planning. O ile pierwsze systemy MRP były rozwiązaniami o charakterze typowo planistycznym, obejmującymi produkcję, o tyle już systemy MRP II pozwalają na planowanie zasobów z uwzględnieniem wszystkich obszarów przedsiębiorstwa.
Systemy te są integralnym elementem infrastruktury informatycznej przedsiębiorstw produkcyjnych. Mogą być odrębnym rozwiązaniem lub wbudowanym narzędziem specjalizowanych systemów do zarządzania produkcją, jak to ma miejsce w przypadku oprogramowania TimeLine ERP.
1. System MRP.
Podstawowy system MRP obejmował obszar zarządzania produkcją, ale wyłącznie w zakresie przepływu materiałów – ich dostępności na magazynie i zapotrzebowania w czasie realizacji zlecenia. Ułatwiał przygotowywanie zestawień surowców i komponentów niezbędnych na poszczególnych etapach procesu wytwarzania.
Zapotrzebowanie określano na podstawie prognozowanego popytu na dany produkt. Pod uwagę brano m. in. ilość dotychczas składanych zleceń produkcyjnych. Natomiast potrzebne surowce określano w oparciu o zestawienia materiałowe BOM (Bill of Materials), zawierające wykaz wszystkich surowców potrzebnych do wyprodukowania wyrobu końcowego. Celem ustalenia zapotrzebowania materiałowego weryfikowano stany magazynowe – wykluczano surowce dostępne, a na brakujące składano zamówienia. Terminy zakupów ustalano tak, aby dla każdego etapu procesu produkcji zapewnić potrzebne materiały.
Celem stosowania systemów MRP było:
- zapewnienie minimalnego poziomu zapasów dla produkcji zlecenia,
- zmniejszenie zasobów materiałowych na magazynie,
- ograniczenie czasu oczekiwania na dostawę materiałów,
- zapobieganie przestojom w procesie produkcji powodowanej brakiem surowców,
- ograniczenie czasu potrzebnego na dostawę materiałów.
System MRP ułatwiał obliczanie ilości potrzebnych zapasów na poszczególnych etapach produkcji. Pozwalał również na wprowadzanie korekty do założeń produkcyjnych w odniesieniu do stopnia realizacji zlecenia.
2. System MRP II.
W systemach MRP II generacji utrzymano dotychczasowe funkcjonalności związane z planowaniem materiałowym, ale obok nich wprowadzono nowe, dotyczące jeszcze innych obszarów ważnych dla sprawnej organizacji procesu wytwarzania. W przypadku systemów MRP II za zasoby uznano już nie tylko surowce potrzebne w produkcji, ale wszystkie elementy składowe procesu, bez których wytworzenie produktu byłoby niemożliwe. W rezultacie powstały systemy planowania zdolności produkcyjnych, uwzględniające szereg danych związanych z dostępnością kadry pracowników czy też maszyn i urządzeń, ale też oceną środków finansowych. Optymalizacja procesów produkcyjnych odbywa się poprzez łączenie działań na poziomie zarówno planowania, jak i sterowania.
MRP II realnie wspomaga:
- zarządzanie zakupami materiałowymi,
- planowanie produkcji,
- kontrolę przebiegu produkcji,
- harmonogramowanie produkcji,
- śledzenie potrzeb materiałowych,
- planowanie sprzedaży,
- obsługę zamówień i realizację zleceń,
- organizowanie zaopatrzenia,
- zarządzanie kosztami,
- pomiar wyników produkcyjnych.
W systemach MRP II planowanie produkcji i harmonogramu zakupów odbywa się w oparciu o istniejący i prognozowany popyt, a także proces technologiczny wyrobu. Podstawę stanowią więc informacje na temat zamówień, potencjalnych szans sprzedaży, struktury produktu, przebiegu procesu wytwarzania. W oparciu o nie można dokładnie określić potrzebne zasoby – materiałowe, maszynowe i ludzkie. Chodzi o to, aby realnie ocenić zdolności produkcyjne w zakresie stanów magazynowych, obciążenia maszyn czy dostępności pracowników i wskazać, na których etapach produkcji poszczególne zasoby będą potrzebne. Wszystko to odbywa się w oparciu o zestawienie surowców BOM (Bill of Materials) uzupełniony o wykaz operacji dla danego zlecenia i o główny harmonogram produkcji MPS (Master Production Schedule) z wyszczególnieniem wielkości realizowanego zamówienia, kwoty i terminu dostępności produktów.
Kontrola zapasów magazynowych i redukcja kosztów
Rolą systemów MRP II jest wsparcie w optymalnym wykorzystaniu zasobów materiałowych, przy uwzględnieniu dostępności maszyn i urządzeń oraz kadry pracowniczej. Pozwala to skrócić cykl produkcyjny i poprawić opłacalność procesu wytwarzania, a w rezultacie wypracować jak najlepszy zysk bez przekraczania przyjętego budżetu.
Za pomocą MRP II można określić rzeczywiste zapotrzebowanie materiałowe i terminy, w których należy zapewnić surowce, aby kolejne etapy procesu produkcji mogły być realizowane bez kosztownych przestojów. Zamówienia realizowane będą zgodnie z ilością przewidzianą w harmonogramie. Przykładowo, w systemie TimeLine ERP zamówienia planowane są w odniesieniu do dat przypisanych do operacji właściwych dla danego zamówienia. Jeśli następuje zmiana terminu dostawy, wówczas automatycznie informacja na ten temat pojawia się przy wszystkich powiązanych zamówieniach. W ten sposób zostaje zachowana ciągłość produkcji.
Ponadto MRP II pozwala śledzić dostępność surowców potrzebnych w procesie produkcji i odpowiednio szybko reagować na ewentualne zmiany. W programie dla produkcji TimeLine ERP informacje o zasobach podawane są na podstawie numerów seryjnych materiałów przy każdej operacji magazynowej.
Najważniejsze korzyści stosowania systemów wspomagających planowanie zasobów i zdolności produkcyjnych to:
- redukcja poziomu zapasów na magazynie,
- stały dostęp do materiałów wymaganych w produkcji,
- zapobieganie opóźnieniom w procesie produkcji,
- dokładnie określanie ilości surowców i terminów dostaw,
- łatwiejsze zarządzanie relacjami z dostawcami,
- skrócenie czasu realizacji zamówień,
- szybsza reakcja na ewentualne zmiany w związku z wczesnym ostrzeganiem.
System MRP II daje pełną kontrolę nad przepływem materiałów i ich stanem w magazynie, pozwala też lepiej wykorzystać posiadane zasoby wytwórcze – maszyny i urządzenia, zapewniając ciągłość procesu produkcji. W rezultacie pozwala obniżyć koszty, eliminując ich przyczyny, typu brak surowców na poszczególnych etapach produkcji, obłożenie maszyn, nadmiar zapasów na magazynie.
Podsumowanie
System MRP II jest kompletnym rozwiązaniem wspomagającym organizowanie działalności przedsiębiorstwa produkcyjnego. Mimo że jego kluczową funkcjonalnością jest wsparcie w zakresie planowania zasobów materiałowych i zdolności produkcyjnych, obejmuje również działania związane ze sterowaniem produkcji, mierzeniem wyników czy sprzedażą. Dodatkowo ułatwia sprawne i szybkie reagowanie na dynamicznie zmieniające w ostatnich czasach potrzeby klientów. Realnie więc zwiększa efektywność przedsiębiorstwa, pozwalając osiągnąć i zachować wysoką konkurencyjność na rynku.
Powiązane wpisy
-
Systemy informatyczne do zarządzania firmą i produkcją w czasach Przemysłu 4.0 i Internetu Rzeczy
Postęp technologiczny mocno wpływa na sposób funkcjonowania współczesnych przedsiębiorstw. Obecnie wiele z nich użytkuje już do kilku różnych (...)
-
Just in time w produkcji. O rozwiązaniach IT wspomagających efektywne planowanie i zarządzanie
Koncepcja just in time, choć istnieje już od połowy minionego wieku, idealnie wpisuje się w specyfikę współczesnego rynku. Zakłada bowiem szybką (...)
-
Systemy informatyczne w produkcji. Jakich rozwiązań informatycznych oczekują przedsiębiorstwa?
Postęp technologiczny w zakładach produkcyjnych dotyczy nie tylko technologii wytwarzania, ale również narzędzi IT wspomagających ten proces. (...)